In 2030 moeten alle zorgorganisaties rookvrij zijn. Dat is een van de afspraken die eerder gemaakt zijn over het landelijke gezondheidsbeleid. Mensen beschermen tegen schadelijke tabaksrook is het doel. Dat vraagt om goede afspraken, zoals in de ouderenzorg, waar veel thuiszorgmedewerkers bij mensen thuis over de vloer komen. Want iemand verbieden te roken in zijn of haar eigen woning, dat is best een ding.
Thuiszorgmedewerker Christina van WVO Zorg klopt aan bij de woning van Joop van Gemert in Vlissingen. Ze gaat hem helpen bij het aantrekken van de steunkousen. Meneer Van Gemert was zestig jaar lang een stevige roker, in de coronaperiode is hij noodgedwongen gestopt. “Toch, als ik bezoek kreeg rookte ik nooit. Ook niet als de thuiszorgmedewerkers langskwamen. Niemand heeft me ooit moeten verzoeken niet te roken, dat komt ook omdat mijn kinderen strikt tegen roken zijn,” zegt Van Gemert. Dat is precies zoals het zou moeten, vinden ze bij WVO Zorg.
Woning moet gelucht worden
Want de regels zijn zo: wie hier thuiszorg krijgt, moet een half uur voordat de zorgmedewerker komt zijn of haar woning luchten. En tijdens dat bezoek wordt er niet gerookt. Volgens Christina houdt het merendeel van de cliënten zich daaraan. “Een enkele keer vergeten mensen het nog wel eens, velen van hen zijn ouder, en ja, roken is een gewoonte.”
En als het toch gebeurt dan heeft het personeel van WVO Zorg instructies gekregen hoe te handelen. Christina: “We vragen de cliënt meteen te stoppen met roken. En als een medewerker er niet tegen kan wegens bijvoorbeeld astma dan mag je de woning verlaten en afspreken over een half uur terug te komen, nadat er geventileerd is.”
WVO Zorg is een van de ouderenzorginstellingen in Zeeland die zich ‘Rookvrij’ noemt. Rookvrije zorg vindt de organisatie super belangrijk, zegt projectleider Jos Knook. “We moeten alle moeite doen om personeel te krijgen, dat geldt voor alle ouderenzorginstellingen. We zijn dus gebaat bij een laag ziekteverzuim. Daar willen we ons uiterste best voor doen.” Zo heeft het personeel van WVO Zorg al mee kunnen doen aan een cursus stoppen met roken.
Heldere afspraken in contract
En als het om nieuwe klanten gaat, dan zijn de afspraken volgens hem helder. “Bij nieuwe klanten wordt dit in het contract besproken, dat lukt goed. En ja, we kunnen ook zeggen dat we de zorg niet gaan leveren, maar dat komt eigenlijk niet voor.”
Christina vindt het rookvrij maken van zorg heel belangrijk. “Het gaat immers om je gezondheid.” En Joop van Gemert knikt instemmend. “Een goede zaak, maar wel moeilijk om helemaal uit te bannen, want stoppen met roken is moeilijk. Ikzelf heb er 60 jaar over gedaan om mijn verstand te vinden en ermee te stoppen. Door de corona moest het. Het is me meegevallen, ik had het eerder moeten doen.”
Maar het werk is nog niet gedaan. Projectleider Knook moet ook aan de slag met een andere doelgroep; de bewoners die appartementen huren in de gebouwen van zijn organisatie. Hier gaat straks de term ‘rookarm’ gelden. Knook: “Hier kunnen we het niet verbieden, als je tachtig jaar lang hebt gerookt en je komt in een instelling wonen, kun je moeilijk zeggen dat dat dat niet zo goed is voor iemands gezondheid. Dat gaan we niet doen, zo gaan we ook niet om met onze bewoners. ”
‘Best een worsteling’
Volgens Knook is er dus een brede aanpak nodig, waarbij de cliëntenraad intensief wordt betrokken. “Het is best een worsteling. Maar ik denk dat het wel uit te voeren is, want er kan altijd nog gerookt worden. Ook kunnen we de bewoners ondersteunen om te stoppen met roken, we bieden het aan. En er is apparatuur op de markt, die rook kan wegnemen uit een ruimte. Maar inderdaad, het vraagt geduld. En nee, we hebben van de cliëntenraad tot nu toe nog niet een ‘ho, ho, ho’ gehoord.”
Op 30 november is er in Amersfoort een landelijk congres over dit thema. In Zeeland zijn, voor zover bekend, de Zeeuwse ziekenhuizen inmiddels rookvrij, en ook de ouderenzorginstellingen WVO Zorg en Allévo noemen zich rookvrij.
